Быхаўскі замак

Адзінай сярэднявечнай фартэцыяй на Беларусі, дзе яшчэ не ступала мая нага, доўгія часы заставаўся Быхаўскі замак – палацава-замкавы ансамбль у стылі барока з асабістымі фрагментамі архітэктуры рэнесанса. Комплекс будынкаў быў ўзведзены ў пачатку XVII ст. і перабудаваны часткова, абнесены землянымі валамі і атдзелены ад горада ірвамі з вадой у другой палове XVII—XVIII ст. Рэшткі замкавых узмацненняў часткова захаваліся і да нашых дзён. Акрамя гэтага, моцна пажкоджаны яны былі бад час пажару ў жніўні 2004 года. Вось гэтаму архітэктурнаму помніку, што не адзін год заставаўся для мяне нераскрытай таямніцай, і выашылі мы са спадарожцам прысвеціць марозны суботні сакавіцкі дзень…

Быхаў уяўляе яркі прыклад горада-крэпасці для размяшчэння і службы велізарнага войска магната. Гісторыя сведчыць аб значнай ролі ўзмацненняў горада пад час баталіяў былых стагоддзяў. У вайну 1648—1654 гг. некаторы час тут знаходзіліся ў аблозе войскі Ф. Гаркушы (1648 г.), у руска-польскую вайну 1654—1667 гг. — І. Залатарэнка (1655 г.), у Паўночную вайну 1700—1721 гг. рускі гарнізон абараняўся тут ад саюзніка шведаў Сапегі.

У XVII—XVIII стст. у Быхаве было толькі два манументальных каменных збудаванні: замак феадала і сінагога; усе астатнія пабудовы, у тым ліку культавыя, былі драўлянымі. Таму не дзіва, што ва ўмовах частых аблог і пажараў яны загінулі.
Ці трэба казаць, што Быхаў, як і многія беларускія мястэчкі, што перажылі эпоху свайго росквіту і велічы ў Сярэднявечча, сёння прыйшоў у заняпад і панёс значныя страты, як па колькасці насельніцтва, так і па маштабах знікнення гісторыка-культунага багацця. Захаваліся, на жаль, толькі руіны замку і рэшткі сінагогі, што, тым не менш, працягваюць і да нашых дзён здзізляць вандроўнікаў сваёй веліччу і непахіснасцю!